ହଂସ ମିଳନ ଓ ପାଷଣ୍ଡ ଦଳନ

ଶ୍ରୀ ଅଭିରାମ ପରମହଂସ ଦେବ

ସୂଚୀପତ୍ର

ଶ୍ରୀ ଅଭିନ୍ନ ସୁନ୍ଦର ଜୟତି

ଶ୍ରୀ ଗୁରୁ ଗାୟତ୍ରୀ

ଓଁ କ୍ଳୀଁ ଗୁରୁଦେବାୟ ବିଦ୍ମହେ ପ୍ରେମଦାତାୟୈ ଧୀମହି

ତନ୍ନୋଗୁରୁ ପ୍ରଚୋଦୟା ।

ଓଁ କ୍ଳୀଁ ଗୁରୁଦେବାୟ ପ୍ରେମଦାତାୟୈ ନମଃ

ପ୍ରଥମ ଛାନ୍ଦ

ଦ୍ୱିତୀୟ ଛାନ୍ଦ

ଦୂତିକା କରଇ ସ୍ତୁତି ଶ୍ରୀ ରାଧାପତି

ଶ୍ରୀରାଧା ରମଣ ସିନା ମୋର ସମ୍ପତ୍ତି ।ପଦ।

ରାଧା ମାଧବ ମଙ୍ଗଳ ହେଲେ ମୋ ସର୍ବ ମଙ୍ଗଳ

ରାଧା-ମାଧବ ମିଳନେ ଜନ୍ମିଛି ଦୂତୀ ।୧।

ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ ଚନ୍ଦ୍ର ବଦନ କିମ୍ପା ଦିଶଇ ମଳିନ

ଲକ୍ଷ୍ମୀ ଯା’ ରମଣୀ ତୋତେ କିସ ଅପ୍ରାପ୍ତି ।୨।

ଏ ଯେଉଁ ମୁଖ ଦର୍ହାସ କିମ୍ପା ଦିଶଇ ବିରସ

ପ୍ରେମେ ଭୁଲାଇଛି କି କେବଣ ଯୁବତୀ ।୩।

ଯାହା କହିବ ହେ ଶ୍ୟାମ ! ପୂରାଇବି ମନସ୍କାମ

କରକୁ ଯୋଡ଼ିଣ ଦୂତୀ କରେ ବିନତି ।୪।

କହେ ଅଭରାମ ବାଇ ଦୂତୀ ସହଚରୀ ମୁହିଁ

ଶୁଭେ ମିଳନ କରିବି କୃଷ୍ଣ ଶ୍ରୀମତୀ ।୫।

ତୃତୀୟ ଛାନ୍ଦ

ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କହନ୍ତି ଶୁଣ ଆଗୋ ଦୂତୀ !

ମୋହର ଆତଙ୍କ ଜାଣି ତୁହି ।

ଆସିଅଛୁ ଦୂତୀ ଘେନ ମୋ ବିନତି

ଶ୍ରୀରାଧାଙ୍କୁ ଦୁଃଖ କହ ଯାଇଁ ।।

ଆଗୋ ପ୍ରିୟା ଦୂତୀ ! ରାଧା ଚୋରିକଲେ ମୋର ମତି ।

ମୋହର ପ୍ରେମର ବିକୃତି ରୂପିଣା

ଆହ୍ଳାଦିନୀ ଶକ୍ତି ଶିରୀମତୀ ।୧।

ରାଧାଙ୍କ ପ୍ରଣୟ ମାହାତ୍ମ୍ୟ କିପରି,

ଏହି ଭାବେ ହୋଇଅଛି ରଙ୍କ ।

ଶ୍ରୀରାଧା ପ୍ରଣୟ ଶ୍ରୀରାଧା ପ୍ରଣୟ

ଭାବି ଛାଡ଼ିଲିଣି ସବ ସୁଖ ।।

ଆଗୋ ପ୍ରିୟ ଦୂତୀ ! କିପରି ରାଧାଙ୍କ ପ୍ରେମ ଗତି ।

ପ୍ରେମ-ଆସ୍ଵାଦନ ଯାହା କରେ ରାଧା,

ସେ ମାଧୁର୍ଯ୍ୟାତିଶୟ କେତେ ଶକ୍ତି ।୨।

ଆଉ ଏକ ଭାବ ରାଧାଙ୍କ ରହିଛି,

କହିବି ମୁଁ ତାହା ପ୍ରତି ପ୍ରତି ।

ମୋତେ ଲଭିବାକୁ ଯେଉଁ ସୁଖ ତା’ର

ଉଦୟ ହୁଅଇ ଦିନ ରାତି ।

ଆଗୋ ପ୍ରିୟ ଦୂତୀ ! ସେ ଭାବେ ବଳିଛି ମୋ’ର ମତି ।।

ଏହି ତିନି ଭାବ ଯା’ର ଉଦେ ହେବ

ତପସ୍ୟା କିମ୍ପା କରିବେ ଯତି ।୩।

ରାଧା ରାଧା ବୋଲି ବାଇଆ ମୁଁ ହେଲି

କାହିଁ ରହିଅଛନ୍ତି କିଶୋରୀ ।

କିଶୋରୀଙ୍କି ସ୍ମରି ସ୍ମର ଦଣ୍ଡଧାରୀ

ପ୍ରେମେ ମାରିଲାଣି ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି ।।

କାମ ନ ଥାଇଣ, ପ୍ରେମ ବିନ୍ଧିଲାଣି ପଞ୍ଚ ବାଣ ।

ରାଧା-ଭାବ ପ୍ରେମ ମଣୁଅଛି ଶ୍ୟାମ

ଏତିକି ଦୂତିକି ମୋ ଜଣାଣ ।୪।

ଶୁଣ ଆଗୋ ଦୂତୀ ! ରାଧା-ଭାବ କାନ୍ତି

ଦେଖିବ କି ସତେ ମୋ ନୟନ ।

ରାଧା ରାଧା ବୋଲି କହି ମୋହ ଗଲେ

କାଶ୍ୟପୀରେ କରିଲେ ଶୟନ ।।

କହେ ଅଭିରାମ, କିପାଇଁ ଅଧର୍ଯ୍ୟ ହୁଅ ଶ୍ୟାମ ।

କୋଳରେ ଧରିଣ କହନ୍ତି ଦୂତିକା

ନିଶ୍ଚେ ପରାଇବି ମନସ୍କାମ ।୫।

ଚତୁର୍ଥ ଛାନ୍ଦ

ଦୂତୀ, କୋଳରେ ଧରି ମୋହନ,

କହନ୍ତି ଶୁଣ ମୋ ପ୍ରାଣ ଧନ !

ଉଡ଼ା ବୁଡ଼ା ଚଳ ଅଚଳ ସହିତେ

ଯାହାର ହୋଇଅଛନ୍ତି ଅଧୀନ,

ହେ ରାଧାନାଥ ! ଅପୂର୍ବ ତୋତେ କେଉଁ ପଦାର୍ଥ ।

ରାଧାର ଭାବରେ ଭୂତଳେ ଶୟନ

ଏବେ ମୋ କୋଳ ହେଲା କୁତାର୍ଥ ।୧।

ଦୂତୀ ନେତ୍ର କରି ଥନ ଥନ,

ରଙ୍ଗ ଅଧରେ ଦିଏ ଚୁମ୍ବନ

ବରଜ ଧୂଳିଆ ମୟୂର ଚୂଳିଆ

ତୁ ଜାଣୁ ଜଗତ ଜନ ମନ,

ହେ ଶ୍ୟାମଘନ ! ଶ୍ରୀମତୀ ଚାତକ ତୁମ୍ଭେ ଘନ ।

ଘନ ନ ବର୍ଷିଲେ ଚାତକ କି କରେ

ଚାତକ କରିଛି ଘନେ ଧ୍ୟାନ ।୨।

ଚନ୍ଦ୍ରଶାଳା ପୁରେ ଦିନେ ଗଲି ,

ଗବାକ୍ଷ ରନ୍ଦ୍ରରେ ଚାହିଁଥିଲି ।

କୃଷ୍ଣ ବର୍ଣ୍ଣ ଦ୍ରବ୍ୟ ହୃଦରେ ଲଦିଣ

ପ୍ରେମ ହୁଏ ରାଧା କୃଷ୍ଣ ବୋଲି,

ଗୋ ଭଗହତୀ ! ସତେ ଆସିବ କି ମୋର ଦୂତୀ !

ବ୍ରଜ ସୁନ୍ଦରଙ୍କୁ ମୋତେ ଆଣିଦେବ

ବୋଲି ଉଚ୍ଚେ ଡାକନ୍ତି ଶ୍ରୀମତୀ ।୩।

ଏହି ସମୟେ ମୁଁ କୃଷ୍ଣ ବୋଲି,

କହି ଗବାକ୍ଷ ତଳେ ଲୁଚିଲି

ତୋ ନାମ ଶ୍ରବଣେ ରାଧା ପ୍ରେମ ଦେଖି

ଦେହ ସଂସାର ମୁଁ ଭୁଲିଗଲି

ହେ ରାଧାନାଥ ! ରାଧା ଚାତକ ତୁ ଘନ ବତ ।

କହେ ଅଭିରାମ ଶ୍ରୀମତୀ କୁଞ୍ଜରେ

ପୂର୍ଣ୍ଣ ହେବ କୃଷ୍ଣ ମନୋରଥ ।୪।

ପଞ୍ଚମ ଛାନ୍ଦ

ଥାଅ ମୁରଲୀ ବଦନ ହେ ଯାଉଛି ଶ୍ରୀମତି ପାଶ ।

ନକ୍ତ କାଳ ବାରି ଶ୍ରୀମତୀ କୁଞ୍ଜରେ

ମିଳିବ ଗମ୍ଭୀର-ହାସ ।ପାଦ।

ରାଧା ମାଧବଙ୍କୁ ଯୁଗଳ କରିବା

ଯାଏଁ ନାହିଁ ମୋ’ର ବାସ ।

ଅଠଚାଳିଶି ଦଣ୍ଡ ଅନ୍ତେଣ ତୁମ୍ଭେ

କୁଞ୍ଜେ ହୋଇବ ପ୍ରବେଶ ।୧।

କୋଟି-ଇନ୍ଦୁ-ଜିତ ମୁଖକୁ ଏ ଦୂତୀ

ସଦା କରିଅଛି ଆଶ ।

କିଶୋର କିଶୋରୀ ଏକ କରାଇଣ

ହୋଇବ ସଦା ସନ୍ତୋଷ ।୨।

କିଶୋରଙ୍କୁ ସ୍ମରି ଦୂତୀ ସହଚରୀ

ତଳେ ହୋଇ ହସହସ ।

କହେ ଅଭିରାମ ଜୀବ ପରମରେ

ଏକ ଭକ୍ତେ ଭାବି ପଶ ।୩।

ଷଷ୍ଠ ଛନ୍ଦ

ସପ୍ତମ ଛାନ୍ଦ

କୋଳରେ ଧରିଣ ଶ୍ରୀମତୀଙ୍କି ଦୁତୀ

କହନ୍ତି ଗୋ ଚନ୍ଦ୍ରମୁଖୀ !

ବାଇ ପରି ତୁହି କିପାଁ ଅଛୁ ହୋଇ

ତୋ ଲାଗି ହେଲି ମୁଁ ଦୁଃଖୀ ଗୋ !

କହ ମନ କଥା ତୋ’ର,

ଆଣି ଦେବି ସତ୍ୟ ସତ୍ୟ ମୋ’ର ଗୋ ! ।୧।

ଶ୍ରୀମତୀ ଶ୍ରୀପତି ଅର୍ଥେ ସିନା ଦୂତୀ

ଜନମିଛି ମର୍ତ୍ତ୍ୟେ ଆସି

ରାଧା ଆନନ୍ଦରେ ମୋହର ଆନନ୍ଦ

କି କହିବି ମୁଁ ବିଶେଷି ଗୋ !

ମନୁ ଚିନ୍ତା କର ଦୂର,

ଦୂତୀ ପୁଚ୍ଛେ ଧରି ରାଧା କର ଗୋ ।୨।

ଆଉ ରହିବାକୁ ବେଳ ମୋତେ ନାହିଁ

ଚଞ୍ଚଳ କହ କିଶୋରୀ

କୋଟି ଇନ୍ଦୁଜିତ ଶ୍ରୀମୁଖ ଦର୍ଶନେ

ମତି ଚଞ୍ଚଳ ମୋହରି ଗୋ !

ଦୂତୀ ପ୍ରତି ଶିରୀମତୀ ;

ରାଧା ଧଇଯ୍ୟ ଧରି କହନ୍ତି ଗୋ ।୩।

ଶ୍ରୀରାଧା କହନ୍ତି ଏତେ ତର ତର

କିପାଁ ହେଉ ସହଚରୀ

କୋଟି ଇନ୍ଦୁଜିତ- ଶ୍ରୀମୁଖ କାହାର

କହ ମୋତେ ସହଚରୀ ଗୋ ।

ଏକ ଚନ୍ଦ୍ର ଏ ସଂସାରେ;

ଉଦେ ହୋଇ ତିମିରି ସଂହାରେ ଗୋ ।୪।

କୋଟି ଚନ୍ଦ୍ରଠାରୁ ବଳିଣ ଶ୍ରୀମୁଖ

କାହାର ଅଛି ଜଗତେ

କି ଇକ୍ଷୁ ରସ ସାର       ତୁ ଶୁଣାଇଲୁ

କହ ସହଚରୀ ମୋତେ ଗୋ !

ତାଙ୍କୁ ଦିଅ ମୋତେ ଆଣି,

ଦୂତୀ ତୋତେ ଏତିକି ମାଗୁଣି ଗୋ ! ।୫।

ଯାହା ମାଗିବି ମୁଁ ତାହା ଦେବୁ ବୋଲି

ସତ୍ୟ କରିଅଛୁ ଦୂତୀ ଗୋ !

କୋଟି ‘ଇନ୍ଦ୍ର ଜିତ- ଶ୍ରୀମୁଖ କାହାର

ଦେଖିବ, ମାଗେ ଶ୍ରୀମତି ଗୋ ।

ଚଞ୍ଚଳ ତୁ ଆଣିଦିଅ,

ନ ଦେଲେ ତୁ ସତ୍ୟଭଗ୍ନ ହୁଅ ଗୋ ।୬।

କହନ୍ତି ଦୂତିକା ଆଗୋ ଶ୍ରୀରାଧିକା

ଦଇବେ କରିଛି ସତ୍ୟ ଗୋ ।

ସତ୍ୟଭଗ୍ନ ଆଉ ନୋହିବ ଗୋ ରାଧେ !

ତ୍ରିବାର କରିଛି ସତ୍ୟ ଗୋ ।

ଯାହା ମାଗିଲ ଶ୍ରୀମତୀ,

ଶ୍ରୀମତୀକି ଦେବି ଶିରୀପତି ଗୋ ।୭।

କିଶୋରଙ୍କୁ ଆଣି କିଶୋରୀଙ୍କି ଦେଲେ

ମୋର କି ଲାଭ ହୋଇବ

ରାଧା ମନସ୍କାମ ଦୂତୀ ପୂରାଇଲେ

ଦୂତୀକି କିସ ମିଳିବ ଗୋ ।

କହ ଚନ୍ଦ୍ରମା-ବଦନୀ !

କିଛି ନ କହି ହୋଇଲ ତୁନି ଗୋ ।୮।

କହନ୍ତି ଶ୍ରୀରାଧା ମାଧବଙ୍କୁ ଆଣି

ଦେବୁ ଯଦି ମୋତେ ଦୂତୀ ଗୋ ।

ତୋହର ଋଣ ମୁଁ ଶୁଝି ନ ପାରିବି

କି ଅବା ଦେବ ଶ୍ରୀମତୀ ଗୋ !

ଯାହା ମାଗ ସହଚରୀ

ଦେବି କହୁଅଛି ସତ୍ୟ କରି ଗୋ ! ।୯।

ଦୂତୀ କରକର ହୋଇ ମାଗେ ବର

ଧନ ଜନ ନ ମାଗଇ

ଶ୍ରମତୀ ଶ୍ରୀପତି ଯୁଗଳ ମୂରତି

ନେତ୍ରେ ମୋ’ର ଥିବ ରହି ଗୋ ।

ଜନ୍ମେ ଜନ୍ମେ ଭେଟ କାରୀ,

ଦୂତୀ ହୋଇଣ ଥାଉ ତୁମ୍ଭରି ଗୋ ।୧୦।

ଶ୍ରୀମତୀ ଶ୍ରୀପତି ତୃତୀୟରେ ଦୂତୀ

ନ କରିବ ଭିନ୍ନାଭିନ୍ନ ଗୋ ।

ଏହି ବର ଯୋଗେ ଶ୍ରୀରାଧା ଚରଣେ

କରୁଅଛି ନିବେଦନ ଗୋ ।

ଦେଲେ ଏହି ବର ଦିଅ,

ଅନ୍ୟ ବରେ ନାହିଁ ମୋର ପ୍ରିୟ ଗୋ ।୧୧।

ଶ୍ରୀରାଧା କହନ୍ତି ଅସ୍ତୁ ଅସ୍ତୁ ଦୂତୀ !

ପୂରୁ ତୋ’ର ମନସ୍କାମ

ମୋ’ର ମନସ୍କାମ ଦୂତୀ ପୂରାଇବୁ

ଦତ୍ତ କରି ଦୁଃଖୀଶ୍ୟାମ ଗୋ

କହେ ଅବିରାମ ବାଇ,

ଜୀବ-ପରମ ମିଳନ ଏହି ଗୋ ।୧୨।

ଅଷ୍ଟମ ଛାନ୍ଦ

ନବମ ଛାନ୍ଦ

ଶୁଭେ ବର ପାଇ ଦୂତୀ କହନ୍ତି ଆଗୋ ଶ୍ରୀମତୀ

ଏ ସ୍ଥୂଳ ନୟନ ମୋ’ର ହେବ ପବିତ୍ର ।

ଆସ ଗୋ ଶ୍ରୀମତୀ ଆସ କୁଞ୍ଜେ ହୋଇବା ପ୍ରବେଶ

ତୋତେ ଚାହିଁ ବସିଛନ୍ତି ରାଜୀବ-ନେତ୍ର ।

ଶ୍ରୀମତୀର ପାଣିକି ଧରି,

ପରିହାସେ କହେ ଦୂତୀ ଗୋ ମନ୍ଦୋଦରୀ ! ।୧।

ଶୁକ ଶାରୀ ବେନି ଧରି ପିଞ୍ଜରିରେ ଦେବି ଭରି

ଆଧାର ଦେବି ଅଧରେ ଅଧର ପାନ ।

ଶୁକ ଶାରୀ ହେବେ ଏକ ଦେଖିବେ ନେତ୍ର ଯୋଡ଼ିକ

କିପରି ଲଜ୍ମା ପାଇବ ଆଜି ମଦନ ।

ପରିହାସେ ଶ୍ରୀମତୀ ପାଣି,

ଧରି ଶ୍ରୀମତୀ କୁଞ୍ଜକୁ ନିଅଇ ଟାଣି ।୨।

ପ୍ରେମେ ଗଦ ଗଦ ହୋଇ ଶ୍ରୀମତୀ କୁଞ୍ଜ ସଜାଇ

ଦୂତୀ କୁଞ୍ଜ ସାଜୁ ସାଜୁ ପ୍ରଦୋଷ ଶେଷ ।

ଅତି ଯତ୍ନେ ସହଚରୀ କୁସୁମ ବିଛଣା କରି

କୁଞ୍ଜ ସଜ୍ଜା ଶେଷେ ନକ୍ତ ହେଲା ପ୍ରବେଶ ।

ଏ ସମୟେ ଚାତକ ଦୂତୀ,

ସଙ୍କେତ ସତ୍ୟରେ ନବଘନ ମୂରତି ।୩।

ପ୍ରବୋଧି କହନ୍ତି ଦୂତୀ ଶୁଣ ଗୋ ମାତ ଶ୍ରୀମତୀ

ଏ କ୍ଷଣି ପ୍ରବେଶ ହେବେ ବରଜ-ବନ୍ଧୁ ।

ଶ୍ରୀମତୀ କୁଞ୍ଜ ତିମରି ପରାୟେ ରହିଛି ଘେରି

ନକ୍ତରେ ଉଦୟ ହେବେ କୋଟିଏ ଇନ୍ଦୁ ।

କହଇ ଅଭିରାମ ବାଇ,

ଚନ୍ଦ୍ର ଉଦେ ହୋଇଲେ କି ଅନ୍ଧାର ଥାଇ ।୪।

ଦଶମ ଛାନ୍ଦ

ଏକାଦଶ ଛାନ୍ଦ

ଏ ହଂସ ମିଳନ ବୁଧଙ୍କର ମନ

ନିଶ୍ଚୟ ହୋଇବ ମୁଗ୍ଧ ।

ପ୍ରେମ ଭାବ ଛାଡ଼ି କାମ ଭାବେ ଗଲେ

ଅଜ୍ଞ ହେବେ ଏଥେ ଅନ୍ଧ ।୧।

ଆଧାର ଯେ ସ୍ଵଧି- ଷ୍ଠାନ ମଣିପୁର

ଅନାହାତ ବିଶୁଦ୍ଧରେ ।

ଶ୍ରୀରାଧା ମାଧବ ମିଳନ ହୋଇଲେ

ଅଜ୍ଞ ଚକ୍ରର ଉପରେ ।୨।

ପରମ ହ’କାର ଜୀବଟି ସ’କାର

ଚେତନା ହୋଇଲା ଦୂତୀ ।

ଶ୍ରୀମତୀ କୁଞ୍ଜଟି ଯାହାକୁ ବୋଲନ୍ତି

ବେନି ନେତ୍ର ମଧ୍ୟେ ସ୍ଥିତି ।୩।

ଅଧଃ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ଵ ମଧ୍ୟ ତ୍ରି-ତତ୍ତ୍ଵ ସୂତ୍ରେଣ

ଚେତା ଭେଟ କରାଇଲା ।

ଯୋଗ ଭୋଗ ବେଳ ବାରି ସହଚରୀ

ପ୍ରେମ ନଦୀରେ ଭାସିଲା ।୪।

ଶ୍ରୀରାଧା ମାଧବ ଯୁଗଳ ସମୟେ

ତ୍ରିଭୁବନ ହେଲା ଶୂନ୍ୟ ।

ଏକ ବ୍ରହ୍ମ ସିନା ଦୁଇ ହୋଇଥିଲେ

ଏକାଙ୍ଗେ ଦିଶେ ଶୋଭନ ।୫।

ଏହି ଭାବେ ଭବି ସର୍ବ ବୁଧ ଜନେ

ଜୀବ ପରମ ମିଳାଅ ।

ପଙ୍କଜ ଯେପରି ପଙ୍କରେ ରହିଣ

ହୋଇଥାଇ ଶୁଦ୍ଧ ଦେହ ।୬।

ଦୂତିକା ଭାବରୁ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଭାବ ଆଉ

ଖୋଜିଲେ ସଂସାରେ ନାହିଁ ।

ଶ୍ରୀମତୀ ଶ୍ରୀପତି ଯୁଗଳ ମୂରତି

ଦୂତୀ ସିନା ଦେଖି ଥାଇ ।୭।

ତତ୍ତ୍ଵ ପାଇଲେ ଅନ୍ଧକାର ତୁଟିବ

ସଂସାର ହୋଇବ କାହିଁ ।

ଯୋଗୀମାନେ ବସି ଯୋଗି ସାଧୁଛନ୍ତି

କୋଟି କଳ୍ପେ ଭେଟ ନାହିଁ ।୮।

ସର୍ବ ଭକ୍ତେ ହେଜି ଦୂତୀ ଭାବେ ଭଜି

ଅଳପ ସୂକ୍ଷ୍ମରେ ପାଅ ।

କହେ ଅଭିରାମ ସର୍ବ ଘଟେ ଘଟେ

ରହିଛନ୍ତି ଦୟାମୟ ।୯।

ଦ୍ଵାଦଶ ଛାନ୍ଦ

ଆହେ ଶ୍ରୀହରି ଭକତେ ହେ ହଜିଥିଲା ମୋ’ର ହଂସ ।

ଦେଖିଲା ବେଳକୁ ସକଳ ଘଟରେ ହଂସ କରିଅଛି ବାସ ।।ପଦ।।

ଏକ ଦଣ୍ଡକରେ ତିନିଶ ଷାଠିଏ

ପହଣ୍ଡ ଚାଲେ ମୋ ହଂସ ।

ବାମେ ସିନା ହଂସ ଡାହାଣେ ସୋଽହଂରେ

ଓଲଟି ହୁଏ ସନ୍ତୋଷ ।୧।

ମୁନିଜନ ମନ- ସରୋବରେ ହଂସ

ସଦା କରିଅଛି ଆଶ ।

ହଂସ ବେନିକ୍ଷର ଏକ ହୋଇବାରୁ

ଚତୁର୍ଦ୍ଧା ମୂର୍ତ୍ତି ପ୍ରକାଶ ।୨।

ଜୀବର ଅଙ୍ଗରେ ଚେତନା ଆସିଲେ

ମିଳିବ ସକଳ ରସ ।

ଦୂତୀ ସହଚରୀ ନ ଆସିବା ଯାଏଁ

ଜୀବର ଥାଏ ବିଭସ ।୩।

ଦୂତୀ ଖୋଜି ଆଣି       ହଂସକୁ ମୋ’ ଦେଲା

ଦେଖିଲି ଯୁଗଳ ରାସ ।

ଅଭିରାମ ବାଇ କହେ ଦୂତୀ ମୁହିଁ

ଦୟା କଲେ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ଈଶ ।୪।

ପାଷଣ୍ଡ ଦଳନ

କାହିଁପାଇଁ ମନ ହୋଇଥିଲୁ ଜନ୍ମ

କହ କି କରିଛୁ ଭାଇ ?

ସବୁବେଳେ ତୋ’ର ସଂସାର ବେପାର

ହୃଦରୁ ଛାଡ଼ିଲା ନାହିଁ ।୧।

କେ’ବା ତୋତେ ଏଥି ସଂସାରୀ କରିଛି

କିଏ ତୋ ପିଣ୍ଡ କରତା ।

ଏତେ ଦିନ ଏବେ ବହି ଯେ ଗଲାଣି

ନ କରିଲୁ ପ୍ରଭୁ ଚିନ୍ତା ।୨।

ମାତା ଗର୍ଭେ ତୁହି କୃମି ପ୍ରାୟ ହୋଇ

ଥିଲୁ ଯେ କାଳରେ ଭାଇ ।

କେଉଁ କାରୀଗର ଏ କାୟା ତୋହର

ସେଠାରେ ଗଢ଼ିଲା ଯାଇଁ ।୩।

ଦଶ ମାସ ଦଶ ଦିବସ ତହିଁରେ

ଯେ କଷ୍ଟ ପାଇଛୁ ତୁହି ।

ତାହା ତୋ ସ୍ମରଣ ଥିଲେ ରେ ସୁମନ !

ଏ ଘରୁ ଯାନ୍ତୁ ପଳାଇ ।୪।

କିଏ ତୋତେ ତହୁଁ ଉଦ୍ଧାର କରିଲା

ଏହା ବିଚାର ନ କରୁ ।

ଅଜ୍ଞାନ ମତରେ କିଛି କାଳ ତୋ’ର

ମର୍ତ୍ତ୍ୟ ମଣ୍ଡଳେ କାଟିଲୁ ।୫।

ଦ୍ଵିତୀୟରେ ପୁଣି ବାଳକ ମତରେ

ବାଳକ୍ରୀଡ଼ା ଯାହା କଲୁ ।

ତୃତୀୟରେ ତୁହି ଯୌବନ ମଦରେ

ପାପ ପୁଣ୍ୟ ନ ଜାଣିଲୁ ।୬।

ଦିବା ନିଶି ସ୍ତିରୀ ବଶରେ ରହିଲୁ

ସ୍ଵଇଚ୍ଛାରେ ତୋ’ର ତୁହି ।

କାଳ ସର୍ପ ଆଣି ଗଳାରେ ବାନ୍ଧିଲୁ

କିପାଇଁ ମରିବୁ ନାହିଁ ? ।୭।

ଯେ କଷଣମାନ ପାଉଅଛୁ ମନ

ତା ସବୁ ପଛେ ପକାଉ ।

କିଞ୍ଚିତରେ ସୁଖ ପାଇଁ ମନ ମୂର୍ଖ

ମନେ ମନେ ଇନ୍ଦ୍ର ହେଉ ।୮।

ପୁତ୍ର ବନିତାଙ୍କ ସ୍ନେହକୁ ଆବୋରି

ମାୟାରେ ବାୟା ହୋଇଣ ।

ଅନୁକ୍ଷଣେ ତୋ’ର ଲାଗେ ଏ ବିଚାର

କିପରି ଅର୍ଜ୍ଜିବି ଧନ ।୯।

ପ୍ରାସାଦ ପ୍ରୋତ ମନ୍ଦିରାଦି ତୋଳାଇ

ହୋଇବି କେମନ୍ତେ ଧନୀ ।

ଲୋକେ ଦେଖି ମୋତେ ପ୍ରଶଂସା କରିବେ

କରିବି ମୁଁ ମହାଜନି ।୧୦।

ଏହି ଭାବନା ଦିବା ନିଶି କେବଳେ

ହେଉଛି ମନରେ ତୋ’ର

ମନେ ତୁ ନ କରୁ ଦିନେ ନିଶ୍ଚେ ମୋତେ

ଯିବାକୁ ହେବ ସେଠାର ।୧୧।

ଯେ କାଳରେ ତୁହି ନିର୍କ କୁଣ୍ଡେ ରହି

ମୀନ ପ୍ରାୟେ ଭୋଗୁଥିଲୁ ।

ସେ କାଳେ କି ଧନ ପାଇଁ ରେ ତୁ ମନ

କାହାକୁ କି ମାଗୁଥିଲୁ ? ।୧୨।

କାହିଁ ଥିଲେ ତୋ’ର ସୁତ ସହୋଦର

କୁଟୁମ୍ବାଦି ବନ୍ଧୁବର୍ଗ ।

ଏକା ଆସିଅଛୁ ଏକା ସିନା ଯିବୁ

କେହି ନ ଯିବେ ତୋ ସଙ୍ଗ ।୧୩।

ପ୍ରାସାଦ ପ୍ରୋଢ଼ ମନ୍ଦିର କେଣେ ଯିବ

ତୁହି ପୁଣି ଯିବୁ କେଣେ ।

ଏହି ଠାରେ ସର୍ବ ସଙ୍ଗ, ରେ ସୁମନ

କେହି ତ ନ ଯିବେ ଜଣେ ।୧୪।

ସତ ମିଛ କରି ଯାହା ଅରଜିଛୁ

ତାହା କି ତୁ ନେବୁ ବହି ।

ତୋହରି ଆଗରେ ଗଲେ ଯେତେ ଲୋକ

ଦେଖିଛୁ କି ନେଲେ ସେହି ।୧୫।

ମହାଜନି ତୋର ହେବ ନାରଖାର

ଧନ ରହିଥିବ ପୂରି ।

କେହି ତ ସେ କାଳେ ରଖି ନ ପାରିବେ

ବସିଥିବେ ସର୍ବେ ଘେରି ।୧୬।

ଯେ କାଳେ ଅନଳ ହୋଇବ ପ୍ରବଳ

ଶିଖା ଉଠିବ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ଵକୁ ।

ସେ କାଳ ଆକୁଳ ପଡ଼ଲେ ମନରେ

ଉଲ୍ଲସି ଉଠିବ ବୁକୁ ।୧୭।

ସ୍ଵର୍ଗ ମର୍ତ୍ତ୍ୟ ଆଦି ସପତ ପାତାଳ

କାହିଁ ତୋ ବାସ ନୋହିବ ।

ଚନ୍ଦନ କର୍ପୂର ବୋଳିଲେ ଅଙ୍ଗରେ

ସେ କି ଶୀତଳ ଲାଗିବ ? ।୧୮।

ଆଶ୍ଵାସ ବଚନ ବିଞ୍ଚଣା ପବନ

ତାହ ହିଁ ରୁଚିବ ନାହିଁ ।

ଅଳ୍ପ ଅଳ୍ପ ଶିଖା ନିଊନ ହୁଅନ୍ତେ

ତୋଫାନ ଆସିବ ଧାଇଁ ।୧୯।

ବତାସ ଘାତେ କୂଳ ଲଙ୍ଘି ସାଗର

ଲହରୀମାନ ଉଠିବ ।

ସେକ ସେକ ବୋଲି ଡକା ପକାଇଲେ

ସେକା କି ସେହୁ ମାନିବ ? ।୨୦।

ଷଡ଼ ବନ୍ଧ ତୋ’ର ନିମିଷେ ଭାଙ୍ଗିବ

ଲହରୀର ଘାତ ପାଇ ।

ବନ୍ଧ ଭାଙ୍ଗି ଗଲେ ନୀର ବହିଯିବ

ମୀନ ତୁ ରହିବୁ କାହିଁ ? ।୨୧।

ବସିଥିବେ ଘେରି ନ ପାରିବେ ଧରି

ଧରି ଘେନିଯିବ କାଳ ।

ସେ କାଳେରେ ଭାଇ ରହିବ ନାହିଁ ତୋ

ଏ ମହାଜନିଆ ବଳ ।୨୨।

ପୁତ୍ର ବନିତା ଆଦି କରି ସହିତେ

କୋଡ଼ି କଚାଡ଼ି ହୋଇବେ ।

ଘଡ଼ି ଦୁଇ ଚାରି ଡେରି ହୋଇଗଲେ

‘କାଢ଼’ କାଢ଼’ ହୁରି ଦେବେ ।୨୩।

ମଡ଼ା ବୋଲି ତୋ’ର ପିଣ୍ଡକୁ ଯେ ଡର

ଭାର୍ଯ୍ୟା ସୁତଙ୍କୁ ଲାଗିବ ।

ମୁଖ ତୋ ନ ଚାହିଁ କନା ଖଣ୍ଡେ ନେଇ

କେହି ବା ଘୋଡ଼ାଇ ଦେବ ।୨୪।

ଚନ୍ଦନ ଅତର ଆନନ୍ଦେ ତୋହର

ଯେ ଅଙ୍ଗେ ବୋଳୁଛୁ, ଭାଇ !

ସେହି ପିଣ୍ଡୁ ପୁଣି ଦୁର୍ଗନ୍ଧ ଉଠିବ

କେହିତ ଛୁଇଁବେ ନାହିଁ ।୨୫।

ପ୍ରାଣର ବାନ୍ଧବୀ ଯାହାକୁ ବୋଲୁଛୁ

ସେ ପୁଣି ଆଡ଼େଇ ଯିବ ।

ଲୋକ ଜାଣିବାକୁ ଦିନ ଦିନ କର

ଗୁଣ ବାହୁନି କାନ୍ଦିବ ।୨୬।

ମୁଁ ସୁନ୍ଦର ବୋଲି ଗର୍ବ ହେଉଥିଲୁ

ବହି କରି ତୋତେ ନେବେ ।

ଶ୍ମଶାନ ଭୂମିକି ନେଇ ଚାରି ପାଞ୍ଚ

ପୋତି ଦେବେ ବା ପୋଡ଼ିବେ ।୨୭।

ଯେଉଁ ମୁଖେ ତୁହି ଚୁମ୍ବନ ଦେଉଛୁ

ସୁସ୍ନେହେ ପୁତ୍ର ମୁଖରେ ।

ସେହି ପୁତ୍ର ତୋ’ର ଏହି ମୁଖେ ନେଇ

ଅଗ୍ନି ଲଗାଇବ ଥରେ ।୨୮।

ଚାହୁଁ ଚାହୁଁ ସେହି- କ୍ଷଣି ଏ ଶରୀର

ଭସ୍ମ ହୋଇ କେଣେ ଯିବ ।

ମନେ କରିଛୁ କି ସର୍ବଦା ତୋହର

ଏହି ଘଟେ ବାସ ଥିବ ? ।୨୯।

ରହିନାହିଁ କେହି ନ ରହିବେ କେହି

ଭାଇ ଏ ରଙ୍ଗ ଭୂମିରେ ।

କାଲି ପ୍ରାୟେ ତୋ’ର ପଛେ ପଛେ ଅଛି

ଦିନ ଗଣୁଛି ଭାଇରେ ।୩୦।

ସନ୍ଧ୍ୟା ହେଲେ ଯେହ୍ନେ ହାଟ ଭାଙ୍ଗିଯାଏ

ଯେ ଯାହା ପୁରକୁ ଯାଇ ।

ସେହି ପ୍ରାୟେ ତୁହି ପଥରେ ପଥିକ

ଆସିଛୁ ସଉଦା ପାଇଁ ।୩୧।

ଭଲ ମନ୍ଦ ଦୁଇ ସଉଦା ଏଠାରେ

ବିକ୍ରୟ ହେଉଛି ଜାଣ ।

ଯେ ଯାହା ଲୋଡ଼ଇ ସେ ତାହା ପାଅଇ

ଏହା ବିଧିର ବିଧାନ ।୩୨।

ଏ ଦୁଇ ପଦାର୍ଥ ଯାହା ତୁ କିଣିବୁ

ତାହା ଆନନ୍ଦେ ଭୋଗିବୁ ।

ବାଟ ବସାଘର ଏ ନୁହେଁ ତୋହର

ନିଜ ଘରେ ଦିନେ ଯିବୁ ।୩୩।

ବାଲିବନ୍ଧେ ଘର ଅଟେ ଏ ତୋହର

ନ ମଣ ଚିର ଏହାକୁ ।

ଏକା ଢେଉକରେ ଭାଙ୍ଗିଯିବ ତୋ’ର

ଫୁଲାଇ ଚାଲିବା ବୁକୁ ।୩୪।

ପାଷଣ୍ଡକୁ ସିନା କହିବା ଉଚିତ

ଜ୍ଞାନିଙ୍କି କହି ନୁହଁଇ ।

କହୁଛନ୍ତି ନାରା- ୟଣ ମନୁଆଁକୁ

ବେଳୁ ଭଜ ଭାବଗ୍ରାହୀ ।୩୫।